Afgelopen zondag was het 25 februari; de dag van de februaristaking. Op die dag in 1941 legden duizenden arbeiders het werk neer in Amsterdam en omstreken als protest tegen de bezetting van de Nazi’s en hun vervolging van de Joden.
Elk jaar wordt dit herdacht in Amsterdam, en sinds kort is er ook een jaarlijks protest daar om de radicale geest van de staking (die voortkwam uit de kokers van de Communistische Partij Nederland) in levend te houden.
Ik was daar zondag bij, hier een verslag van mijn ervaring.
Protest
Georganiseerd door Mokum Tegen Fascisme, begon het protest op de Noordermarkt, waar kopstukken van de CPN een dag voor de staking met elkaar hadden afgesproken om het allemaal in gang te zetten. Daar begonnen we met een mooie speech over het belang van zulk verzet, en van het belang dat we nooit meer fascisme aan de macht moeten laten komen. In een tijd van de verkiezingsoverwinning van de PVV, van de Zionistische terreur tegen Palestijnen en van de vervolging van vluchtelingen een boodschap die zo ver mogelijk verspreid dient te worden.
Na de speech, onderbroken door het roepen van de befaamde slogan van de staking; Staakt! Staakt! Staakt!, gingen we op pad. Met een redelijke menigte (ik gok op zo’n 100 mensen), liepen we de hele Prinsengracht af, ons fel afzettend tegen fascisme, de PVV en racistisch grensbeleid. Ook riepen we op tot solidariteit met de hele wereld, benadrukten dat dit land er ook is voor vluchtelingen en kwamen ook pro-Palestina leuzen af en toe om de hoek kijken.
Na een flinke tijd gelopen te hebben kwamen we tegenover het Anne Frankhuis te staan, aan de andere kant van de gracht. De plek waar we tot stilstand kwamen was verder ook de plek waar tijdens de staking de trams tot stoppen werden gedwongen door de arbeiders. Hier kwamen verhalen langs van de linkse en zelfs revolutionaire kanten van de Februaristaking, over de arbeiders die protesteerden tegen de Arbeidseinsatz en hoe radio Oranje en de Sovjet-Unie zwegen over de diep antisemitische aard van de Duitse bezetting. Er werd verteld over het Anne Frank Huis en de eerste Razzia’s in de Jodenbuurt, hoe een politiek van zondebokken en xenofobie zulke wandaden tot gevolgen heeft. Daarna nog een mooie toespraak door iemand van een organisatie voor antizionistische Joden, hoe de Februaristaking gaat over verzet tijdens bezetting en daarmee relevant is voor het lot van Palestijnen in Gaza.
Vervolgens gingen we verder, door de nauwe grachtenstraten van Amsterdam heen. Vol vuur en eensgezindheid bleven we oproepen tot verzet tegen fascisme, tot verzet tegen Israël en de partij van Wilders.
Na een toespraak op het Amstelveld over verzet van studenten tijdens de Tweede Wereldoorlog trokken we naar het Thorbeckeplein. Hier zat café Alcazar, een café met een inspirerend verhaal van moedig verzet. In de eerste jaren van de Duitse bezetting werd het namelijk steeds moeilijker gemaakt voor Joden om door te gaan met hun dagelijks leven. Wat zou eindigen met de grootschalige uitroeiing van Joden en vele andere groepen begon met steeds verder escalerende pesterijen. Één van die pesterijen was een algemeen horecaverbod voor Joden, waarin allerlei restaurants en cafés hardhandig onder druk werden gezet om Joden de toegang te weigeren. Café Alcazar echter, weigerde dit pertinent, waardoor het uiteindelijk doelwit werd van de WA, het gewelddadig tuig van de NSB. Desalniettemin kregen de NSB en de bezetter niet zomaar hun zin, want ze kregen ruzie met de vaste gasten van de kroeg. Dit liep uit tot een grote knokpartij, die uiteindelijk helaas gewonnen werd door de NSB en hun Duitse meesters. Het café zou echter tijdens de rest van de bezetting nog een bolwerk van verzet blijven. Ter ere van deze bijzondere plek werd er een gedicht voorgedragen over hoe zwijgen in tijden van onderdrukking erger is dan de dood.
Daarna gingen we weer op weg, vol nieuwe inspiratie en vastberadenheid door de heldhaftigheid van verzetslieden, tot we aankwamen op het Waterlooplein. Hier was het einde van de demo. Er werd nog kort verteld over het belang van organiseren en hoe dat alleen kan wanneer je deel uit durft te maken van je gemeenschap. Verder werden er nog mededelingen gemaakt over aankomende acties (zoals die op 17 maart in Den Haag) voordat de demo definitief ontbonden werd.
Het was al met al een zeer geslaagde actie die de moed heeft gehad om de lessen van de Tweede Wereldoorlog expliciet naar het heden te trekken.
Herdenking
Het belang van zo expliciet parallellen naar het heden trekken werd zeer duidelijk toen ik samen met nog wat kameraden na het protest naar de officiële herdenking van de Februaristaking ging. Gewapend met radicale vlaggen (Antifa, Refugees Welcome, en een rode socialistische vlag) kwamen we bij het protest en werden we verteld dat we alleen aan de zijlijnen mochten staan, omdat dit nadrukkelijk geen politieke gebeurtenis zou zijn. Al typerend voor de soort sfeer en achterliggende filosofie. Vervolgens kwamen de sprekers, en hoewel er op het einde een paar fatsoenlijke sprekers waren, werd het sterk gedomineerd door de gewoonlijke soort vermoeide liberale rituelen; over het belang van verbinding, tegen ‘cancellen’ en over ‘niet vast blijven zitten in je eigen gelijk’. Allemaal dingen die op zichzelf in theorie best goede punten zijn, maar die hier weer zoals altijd wijzen op een pathologische vermijdingsangst voor conflict. Want het zou een kwalijke fout zijn om de Februaristaking te reduceren tot zomaar een poging tot verbinding. Nee, het was een revolutionaire poging om klassenstrijd te gebruiken als een bestrijdingsmiddel tegen bezetting en fascisme. Daar was conflict zoeken met de tegenstander absoluut een noodzakelijkheid in.
Conclusie
Het was erg waardevol en mooi dat dit er deze zondag was. Dat radicaal-links trots op hun geschiedenis durft te zijn en bereid is die geschiedenis te eren in het heden. Want de huidige wereld is weer in de ban van extreemrechts, is weer gevormd door politiek van bezetting en uitsluiting. Laten we dan ook vooral de arbeiders van de Februaristaking volgen in hun moedigheid.
Staakt! Staakt! Staakt!